Śródmózgowie (łac. mesencephalon) u człowieka jest ośrodkiem odruchowym wzroku (czyli realnie elementem transportu informacji), a u innych ssaków także centrum zarządzania słuchem. U niższych kręgowców (ryby, płazy) generalnie to ośrodek integracji bodźców zmysłowych.
Śródmózgowie - rola
Śródmózgowie to nie tylko fragment mózgu odpowiedzialny za zmysły: tym mniejszą ich ilość, im bardziej skomplikowaną strukturą jest dany mózg. Śródmózgowie to także ważny łącznik (za pomocą tzw. wodociągu mózgu, zwanego też wodociągiem Sylwiusza) III komory mózgowej zlokalizowanej z międzymózgowiu z komorą IV, która jest położona między mostem a móżdżkiem.
Śródmózgowie to jedna z części pnia mózgu, a ten jest bardzo istotną strukturą ośrodkowego układu nerwowego.
Pień mózgu tworzą:
- śródmózgowie,
- most,
- rdzeń przedłużony.
W tej okolicy układu nerwowego znajdują się jądra nerwów czaszkowych, a także liczne ośrodki sterujące podstawowymi czynnościami życiowymi. To właśnie pień mózgu kontroluje proces oddychania, a także ma wpływ na ciśnienie tętnicze krwi czy czynność serca.
Samo śródmózgowie:
- reguluje rozkład napięcia mięśniowego - skurcz wszystkich mechanizmów wyprostnych ciała,
- kontroluje "trzymanie się w pionie" (wzajemne ustawienie części ciała)
- hamuje ewentualne ruchy mimowolne (pojawienie się ich może zwiastować problem w śródmózgowiu)
- regulacja snu i czuwania (tym przede wszystkim zajmuje się szyszynka, ale śródmózgowie przekazuje część sygnałów).
Śródmózgowie - budowa
Śródmózgowie, chociaż niewielkie, ma dość skomplikowaną budowę. To część mózgu obejmująca pokrywy śródmózgowia, odnogi mózgu, nakrywkę i blaszkę podstawy. Odnogi i nakrywkę nazywa się łącznie konarem mózgu (granicę między jego częściami wyznaczaja bruzdy).
Obecne tu skupiska neuronów tworzą wiele nerwów czaszkowych oraz ośrodki nerwowe, mające wpływ na prawidłowe napięcie mięśni szkieletowych i koordynację ruchów. Uważa się, że ta część mózgu może mieć spory związek z rozwojem choroby Parkinsona.
Pokrywa śródmózgowia składa się przede wszystkim z blaszki pokrywy, a tę tworzą warstwy istoty szarej i istoty białej - to one pełnią rolę ośrodka odruchów wzrokowych.
Nakrywkę tworzą między innymi istota szara i istota czarna. Ta część śródmózgowia, zawdzięczająca nazwę zabarwieniu, zawiera komórki dopaminergiczne. Zniszczenie neuronów dopaminergicznych powoduje zaburzenia układu ruchowego, jakie występują w chorobie Parkinsona. Niektóre włókna śródmózgowia docierające do układu limbicznego wpływają na procesy motywujące i poznawcze. Śródmózgowie przez połączenie ze strukturami limbicznymi może mieć jakiś związek z procesem powstawania i odczuwania przyjemności.
Wodociąg w śródmózgowiu wypełniony jest płynem mózgowo-rdzeniowym. Jego zablokowanie powoduje tzw. wodogłowie niekomunikujące (obstrukcyjne), które grozi niebezpiecznym powiększeniem komór mózgu.
Problemy w śródmózgowiu
Śródmózgowie, jako część pnia mózgu, jest narażone na analogiczne uszkodzenia jak pień. Prowadzą do nich przede wszystkim urazy głowy oraz udary.
Niełatwo o urazy tej okolicy mózgu, a jednak zdarzają się przy wypadkach bardzo poważnych, jak złamanie otwarte czaszki czy po tzw. tępym urazie głowy, a także w wyniku postrzału.
W okolicy pnia mózgu zazwyczaj dochodzi do udarów niedokrwiennych, np. z powodu zakrzepu w jakimś naczyniu mózgowia. Czasem zdarzają się udary krwotoczne, czyli takie, gdy z uszkodzonych naczyń krwionośnych wydostaje się krew i gromadzi w strukturach mózgu.
Czasem przyczyną uszkodzeń tej części mózgu jest tzw. wgłobienie (wklinowanie), czyli sytuacja, gdy jakaś część OUN zmienia naturalną lokalizację. Dzieje się tak pod wpływem wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, obrzęku mózgu i krwotoku (na przykład po wypadku), a także nowotworu uciskającego okoliczne struktury czy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Uwaga! Nieodwracalne uszkodzenie pnia mózgu może nastąpić w zaledwie kilka minut (3-5) od zatrzymania krążenia. Tkanka nerwowa należy do tych najbardziej wrażliwych na niedotlenienie. Błyskawicznie następuje proces obumierania jej komórek. To właśnie dlatego tak istotne jest udzielanie pierwszej pomocy. Nim zdąży dotrzeć lekarz niejednokrotnie zmiany są już nieodwracalne.
Czytaj więcej o śmierci mózgu
